Anatomia góry lodowej w 107 rocznicę katastrofy

Na mostek kapitański dociera spóźniony sygnał alarmowy. Natychmiast zostaje wydana komenda "Cała wstecz!", oznaczająca zmianę biegu śrub okrętowych. Koło sterowe Titanica wykonuje gwałtowny obrót na bakburtę, załoga z zapartym tchem wyczekuje na to, co się stanie. Pomimo rotacji wstecznej rozpędzona do blisko 22 węzłów morskich bryła stali i żelaza, o masie ponad 46 tysięcy ton ociera się sterburtą o dryfującą bryłę lodową. W świetle pojawiających się w ostatnim czasie sensacyjnych teorii - jedna z nich głosi, że bezpośrednio przyczyną katastrofy Titanica mógł być pożar składu węgla - bezsprzecznie, to góra lodu zadała transatlantykowi śmiertelny cios.

Siedem depesz ostrzegawczych

Pierwsze ostrzeżenia o czyhającym niebezpieczeństwie ze strony dryfujących pól lodowych załoga Titanica zaczęła otrzymywać już w piątkowy wieczór. Radiooperatorzy radia Marconi Jack Phillips i Harold Bride otrzymywali je w formie krótkich telegramów od statków znajdujących się w pobliżu, a następnie przekazywali te informacje załodze. Kapitan Titanica Edward Smith sprawiał wrażenie oficera, który nie do końca przejmował się zagrożeniami, jakie niosą góry lodowe. W prawdzie polecił odrobinę zmienić kurs statku, odbijając lekko na południe, ale jednocześnie polecił utrzymać prędkość bazową statku na poziomie około 22 węzłów.

1. Pierwsze ostrzeżenie przesyła statek RMS Caronia.


2. Kolejna depesza ostrzegawcza zostaje wysłana przez statek Noordam.


3. Po otrzymaniu ostrzeżenia od statku Baltic, kapitan Smith pokazuje depeszę dyrektorowi linii żeglugowej White Star Bruceowi Ismayowi. Ten jednak bez słowa chowa otrzymaną wiadomość do kieszeni.


4. 14 kwietnia 1912 r., około godziny 17:05 ostrzeżenie przesyła liniowiec Americana.


5. 14 kwietnia 1912 r., około godziny 19:30 Phillips i Bride otrzymują kolejne ostrzeżenie od znajdującego się w pobliżu statku Californian.


6. 14 kwietnia 1912 r., około godziny 21:40 depeszę o polu lodowym przesyła załoga statku Mesaba - to ostrzeżenie nie zostaje jednak przekazane na mostek kapitański.


7. 14 kwietnia 1912 r., około godziny 22:55 ponownie odzywa się statek Californian. Tym razem przesyła notę informującą o tym, że załoga podjęła decyzję o zatrzymaniu jednostki w miejscu, gdyż są otoczeni przez pola lodowe. Telegrafista Phillips, w odpowiedzi na tę wiadomość nakazuje załodze Californiana dosłownie "przymknąć się" i nie przeszkadzać mu. Było to ostatnie ostrzeżenie o zagrożeniu ze strony dryfujących gór lodowych przesłane na Titanica.

Dlaczego zatem doszło do katastrofy, pomimo otrzymania od statków znajdujących się w pobliżu Titanica aż siedmiu ostrzeżeń, o występujących w okolicy górach lodowych? Czy załoga Titanica kompletnie je zbagatelizowała? Czy obserwatorzy w bocianim gnieździe posiadając lornetki, byliby w stanie w porę dostrzec zagrożenie? Wiele podobnych pytań wciąż pozostaje bez odpowiedzi.

Anatomia gĂłry lodowej

Góra lodowa jest pochodną lodowca, która powstaje na skutek ocieplenia klimatu. Mniejsze lub większe bryły lodu odrywają się od arktycznej masy lodowej i dryfują w kierunku z północy na południe globu. Proces ten nazywa się cieleniem od lodowca i jest naturalnym zjawiskiem zachodzącym w przyrodzie. Nad powierzchnię wody wystaje tylko mała część góry lodowej, a jej główny trzon (zwany również rafą góry lodowej) znajduje się pod wodą. Góry lodowe są zwykle barwy białej lub białoszarej – wynika to z tego, że zbudowane są z lodu niejednorodnego, zawierającego pęcherzyki powietrza i inne zanieczyszczenia, odbijającego i rozpraszającego całą widzialną część widma promieniowania słonecznego padającego na lód. Występują również błękitne góry lodowe, które powstają z dolnych warstw lodowca (lądolodu) lub z lodu krystalizującego się w morzu.

Zagrożenie ze strony gór lodowych występuje cały czas. Jak mówi kapitan Marian Kula z Gdyni: "Z górami lodowymi to nie jest taka łatwa sprawa. Najgroźniejsze dla żeglarzy żeglujących na wodach światowych, na oceanach są na wpół zatopione odłamki gór lodowych tzw. growlery. Tylko część z nich wystaje na powierzchnię i dlatego często są one niewidoczne. Szczególnie w nocy istnieje duże niebezpieczeństwo zderzenia się z takimi growlerami, dlatego większość oficerów decyduje się zatrzymać statek. Podstawowym błędem było niedopatrzenie nawigatora i moim zdaniem zlekceważenie ostrzeżeń m. in. Carpathii oraz innych statków, które na swojej trasie zauważyły góry lodowe i przekazywały ostrzeżenia do Titanica".

Naukowcy, którzy zgłębiali temat nie mają jednak pewności jak wielka była góra lodowa, w którą uderzył Titanic. Szacuje się, że jej wielkość wystająca ponad powierzchnię wody mogła być w przedziale od 15 do 30 metrów wysokości oraz od 60 do ponad 120 metrów długości. I choć nie są znane zdjęcia góry lodowej zrobione w dniu tragedii, to istnieje kilka fotografii wykonanych kilka dni przed lub po katastrofie, obrazujących dryfujące bryły lodu w pobliżu miejsca, w którym zatonął Titanic. Na jednym ze zdjęć datowanych na 12 kwietnia 1912 roku, które nazwano "Góra lodowa, która zatopiła Titanica" odnotowano następujące współrzędne geograficzne: 49° 50' W, 41° 50' N czyli 49-stopień 50 minuta długości geogr. zachodniej (W) oraz 41-stopień 50 minuta szerokości geogr. północnej (N). Jak się okazało po ponad 70 latach, położenie właśnie tej góry lodowej jest bliskie miejsca, w którym na dnie Atlantyku spoczywają szczątki Titanica.

Zapraszamy do obejrzenia galerii niesamowitych zdjęć, pochodzących z miejsca katastrofy Titanica. Pierwsza galeria dostępna w tej sekcji to: Góra lodowa.

Przeczytaj również szczegółowy opis katastrofy statku Titanic dostępny na stronie.